Do pre koju godinu zvučne barijere na autoputevima mogli smo da vidimo samo ukoliko odemo van zemlje. Danas ih u Srbiji samo na Koridorima ima u dužini od preko 100 km. Efikasna su zaštita okoline od prekomerne buke sa autoputa, a ujedno ograničavaju širenje prašine i smoga. Činjenica je da zaklanjaju pogled onima koji duž puta žive ili rade, ali im daju privatnost, štiteći ih od pogleda vozača.
I dalje ih je nedovoljno na našim putevima, ali očekuje se da će ih ubuduće biti sve više, jer se postavljaju na neophodnim mestima duž novih ili postojećih autoputeva. Efikasne su i u industrijskim postrojenjima, pa ćemo u nastavku dati odgovore na to kako funkcionišu zvučne barijere, koje vrste postoje i gde se postavljaju.
Zašto nam trebaju zvučne barijere?
Primetno je da se problemu uticaja buke na ljude i rešenjima za njeno otklanjanje ili smanjenje u Srbiji posvećuje više pažnje. Ipak to je i dalje nedovoljno. Zato i imamo stanove u novogradnji u kojima je osećaj kao da su od kartona. Kako da se izborite sa tim problemom pročitajte u našem tekstu o osnovnim principima zvučne izolacije.
Opsežna merenja u prethodnih desetak godina pokazala su da je preko 60% gradskog stanovništva kod nas ugroženo prevelikom bukom koju stvara saobraćaj na putevima. Brojke pokazuju da je više od 1.500.000 stanovnika u Beogradu, 100.000 u Kragujevcu i 25.000 u Paraćinu izloženo previsokim nivoima buke uzrokovanom vozilima i velikim prometom. Broj vozila raste, pa samim tim i problem.
Kao rešenje, na deonici Koridora 10 između Vladičinog Hana i Donjeg Neradovca koja je puštena u rad novembra 2017. godine, postavljene su prve zvučne barijere u našoj zemlji. Od tada se nalaze na svima novim deonicama autoputeva kroz Srbiju na mestima gde je to neophodno, kao što je autoput Beograd-Čačak. Zvučne barijere u vidu panela formiraju takozvane zvučne zidove ili ograde.
Kod nas su postavljene i na nekim kritičnim mestima na postojećim autoputevima, poput delova autoputa kroz Beograd, kao i kod naplatne rampe kod Vrčina. Pomenuli smo na početku da ih danas u Srbiji samo na Koridorima (Koridor 10 i Koridor 11) ima na dužini većoj od 100 km. ovo je svakako značajan pomak od 2016. godine kada ih je u celoj zemlji bilo na svega 50km puteva.
Zvučne barijere iliti zidovi protiv buke pokazali su se i kao odlična zaštita u sprečavanju širenja buke iz industrijskih pogona u okruženje, pa se sve više i u industrijskim pogonima koriste kao zaštita.
Kako funkcionišu zvučne barijere?
Buka koju prouzrokuje saobraćaj visokog je intezitete i ima negativan uticaj na kvalitet boravka u objektima u blizini autoputeva, kao i na zdravlje ljudi koji žive pored saobraćajnica. Zvučne barijere, takozvane ograde ili zidovi protiv buke uglavnom su od panela. Štite okolinu od prekomerne buke koju stvaraju vozila, trajno smanjuju njen uticaj i poboljšavaju kvalitet boravka pored saobraćajnica. Takođe ograničavaju širenje prašine i smoga uzrokovanih prometom.
Odlikuju se, osim odličnim akustičnim karakteristikama, otpornošću na visoka statička i dinamička opterećenja, na koroziju i vremenske uticaje. Dugotrajne su, jednostavno se ugrađuju i održavaju. Funkcionalne su,a uključuju i estetski doživljaj u vidu različitog izbora boja, transparetnosti ili ozelenjavanje, što je važno zbog osećaja vozača dok prolaze deonicama autoputeva na kojima ima zvučnih barijera. Još jedna odlika zvučnih panela je i da su reciklabilni.
Zvučni zaštitini zidovi postavljaju se u zonama gde autoput prolazi u blizini stambenih naselja.
Vozila stvaraju prosečnu buku jačine 80 decibela, a prema propisima dnevna buka mora se svesti na nivo od 65 decibela. Dok nivo buke noću ne sme da prelazi 55 decibela.
Vrste zvučnih barijera
U praksi se, u odnosu na to kako funkcionišu, da li upijaju ili odbijaju odnosno preusmeravaju zvuk, koriste dve vrste zvučnih barijera u obliku panela.
Prve su one koje kao prepreka sprečavaju da zvučni talasi stignu do zone zaštite. Kod ovakvih panela deo zvučnih talasa, koji se širi horizontalno od puta, ne može đa prođe kroz zid barijere. Pošto zvučni talasi ne mogu da zaobiđu prepreku, menjaju smer kretanja i odlaze u visinu, pa usmereni naviše preskaču objekat koji se štiti. Zadatak projektanata je da na osnovu konfiguracije terena i visine objekata koji se štite tačno odrede kolika će biti minimalna visina ovakvih zvučnih ograda.
Drugi tip panela je „upijajući„. Ovi paneli upijaju tj. apsorbuju deo zvučnih talasa i tako smanjuju nivo buke. To se postiže formiranjem takozvanog sendviča, a u njih se uglavnom ugrađuje kamena vuna. Kamena vuna je odličan izolacioni materijal koji upija zvuk o čemu više možete pročitati u našem tekstu o kamenoj vuni.
Izgled zaštitnog zida utiče na to da li će on upijati ili reflektovati zvuk. Ovo zavisi od toga da li je prednja strana panela, ona koja je okrenuta ka autoputu, perforirana (u obliku mreže) ili ne. Ako ima rupice onda upija zvuk, ukoliko ne onda je njegova funkcija da zvuk koji dolazi sa autoputa preusmeri.
Vrste zvučnih barijera prema materijalu od kog su
Kao zvučne barijere koriste se i betonski zidovi, zemljani nasipi i razni materijali. Danas se uglavnom koriste moderni zvučni paneli koji formiraju zidove ili ograde koje štite od buke sa autoputa. Uglavnom se koriste tri vrste, koje mogu i da se kombinuju:
- transparentni (akrilni, polikarbonatni);
- aluminijumski;
- drveni.
Kod nas se na tržištu mogu naći i barijere od ferocementnih ploča (tanak beton 3cm armiran rabic mrežom u više slojeva) sa rebrima, obavijene zvučnoizolacionim materijalom, koje su lake za transport i ugradnju.
Transparentni paneli protiv buke
Transparentni paneli su providni jer se proizvode od transparetnih (providnih) materijala. U njih su obično ugrađene akrilne ili polikarbonatne transparentne ispune. Prednost je što vozačima ne daju osećaj anksioznosti i jednoličnosti, nema osećaja kao da su u tunelu jer vizualno ne odvajaju od krajolika. Ujedno i ljudima koji žive kraj saobraćajnica daje mogućnost „pogleda“ koja im je zahvaljujući zvučnim barijerama uskraćena.
Transparetni paneli obezbeđuju visoku zaštitu od buke na putevima i železnicama i zvučnu izolaciju do 32dB. Dugotrajni su i otporni na visoka statička i dinamička opterećenja, UV zračenje, koroziju i starenje. Lako se održavaju i montiraju između HE profila. Mogu se ugrađivati samostalno, a najčešće u kombinaciji sa aluminijskim ili drvenim panelima.
Aluminijumski paneli protiv buke
Izrađeni su od aluminijumskih legura sa poboljšanim svojstvima i ispunom od zvukoizolacionoh materijala, uglavnom od kamene vune. Otporni su na vremenske uticaje i predviđeni da se ugrađuju na putevima i železnicama. Na raspolaganju su u bilo kojoj boji po lestvici boja RAL (u zavisnosti od proizvođača) što im daje prednost u estetskom smislu. Dugotrajni su, otporni i odlična zaštita od buke. Odlična su zvučna izolacija koja ima visoku apsorpciju zvuka. Montaža i održavanje su im brzi i jednostavni.
Mogu se ugrađivati samostalno, a najčešće se kombinuju sa transparentnim panelima protiv buke, kakve najčešće i viđamo na putevima. Ovakva vrsta panela nalazi se kod nas na autoputevima. Efikasni su i za smanjenje buke u industrijskim pogonima i sprečavanje širenja buke iz industrijskih pogona u okruženje.
Mogu se naći kao:
- jednostrani apsorbcioni paneli koji omogućavaju apsorpciju zvuka sa jedne strane;
- dvostrani apsorbcioni paneli;
- refleksioni paneli koji ne apsorbuju zvuk, nego ga odbijaju.
Drveni zidovi za zaštitu od buke
Drvo je vekovima korišćen materijal u građevinarstvu. Kada se pravilno zaštiti od napada štetočina, poput gljiva i insekata, može dugotrajno da služi. Odlika drvenih panela protiv buke, osim što omogućavaju efikasnu zaštitu od buke na putevima i železnicama, je to što su napravljeni od prirodnog materijala pa se uklapaju u prirodno okruženje.
Drveni zidovi protiv buke izrađuju se od dubinski impregniranog drveta četinara kao jednostrani apsorbcioni paneli sa mineralnom ili ispunom od poliestera i kao refleksioni paneli. Drvene barijere mogu se izrađivati i kao kombinovane sa transparentnim poljima. U estetskokm smislu mogu se birati položaji letvica, orijentacija i praviti kombinacije kako bi paneli izgledali efektnije.
Zvučne barijere i domaća proizvodnja
U domaćim pogonima uglavnom se proizvode paneli od aluminijuma. To su paneli ugrađeni duž naših autoputeva. Konstruisan je i model na kome se prilikom profilisanja, osim zidova panela, odmah formiraju i bočne stranice koje služe za sklapanje, pa za montažu nisu potrebni dodatni aluminijumski elementi, što dodatno ubržava montažu i skraćuje vreme radova.
Zaključak o zvučnim barijerama
Kod nas se u poslednje vreme više pažnje posvećuje problemu buke, pa od pre koju godinu imamo i zaštitne barijere duž novih deonica autoputeva, kao i na starim delovima gde je najkritičnije, a biće ih i više.
Zvučne barijere su u obliku panela i formiraju zvučnu ogradu ili zid. Apsorbuju ili odbijaju zvuk, što zavisi i od izgleda odnosno površine spoljne strane panela (one ka autoputu). Izrađuju se od raznih materijala. Kod nas su zastupljene aluminijumske sa ispunom od kamene vune u kombinaciji sa transparentnim panelima koje se proizvode u domaćim pogonima.
Osim odličnih zvukoizolacionih karakteristika, zvučne barijere tj. paneli su dugotrajni, otporni na statičke i dinamičke uticaje, UV zrake, koroziju. Lako se montiraju i održavaju. Reciklabilini su, a obraća se pažnja i na estetiku. Ovo se postiže u vidu velike palete boja u kojima se izrađuju aluminijusmski paneli ili rasporeda drvenih letvica na drvenim zaštitinim ogradama.Vodi se računa i o ozelenjavanju kombinujući sa transparentnim (providnim) poljima. Tako se vozačima pruža ugodniji osećaj vožnje, ali i ljudima koji žive kraj saobraćajnica daje „pogled“ koji barijere nesumnjivo zaklanjaju. Ujedno zahvaljujući njima dobijaju i privatnost.
Ukoliko vam je ovaj tekst bio zanimljiv i dao odgovore na pitanja vezana za zvučne barijere na putevima, pročitajte i naše ostale tekstove iz oblasti zvučne izolacije.
Ana Glišić, d.i.g.
